Tι είναι οι φοβίες;
Η φοβία είναι ένας παράλογος φόβος που προκαλείται από ένα συγκεκριμένο ερέθισμα/ κατάσταση, χωρίς να υπάρχει πραγματική απειλή. Ένα άτομο με φοβία συχνά αποφεύγει δραστηριότητες που έχουν σχέση με αυτήν και βιώνει συμπτώματα άγχους, ακόμα και πανικού. Σε αντίθεση με τη φοβία, ο φόβος αποτελεί φυσιολογική αντίδραση προς πραγματικό κίνδυνο.
Οι φοβίες συχνά εμφανίζονται συνδυαστικά (πάνω από μία) και διακρίνονται σε 3 μεγάλες κατηγορίες:
Αγοραφοβία: το άτομο νιώθει φόβο σε μέρη ή καταστάσεις από όπου πιστεύει ότι δεν μπορεί να φύγει ή να βοηθηθεί. Λόγω του έντονου άγχους που βιώνει σε αυτές τις περιπτώσεις -το οποίο συνοδεύεται συχνά από κρίση πανικού- αποφεύγει τα πολυσύχναστα μέρη, όπως τα μέσα μαζικής μεταφοράς, σινεμά και θέατρα, εμπορικά πολυκαταστήματα κλπ.
Κοινωνική φοβία: το άτομο φοβάται να εκτελέσει κάποια δραστηριότητα – πολλές φορές αρκετά απλή – μπροστά σε άλλο κόσμο ή σε συνεργασία με άλλους. Μπορεί πχ να δυσκολεύεται να μιλήσει σε μια παρέα ή σε μια κοινωνική εκδήλωση, να κάνει μια παρουσίαση, να ζητήσει κάτι από τρίτους ή ακόμα και να φάει μαζί με άλλους. Νιώθει αμηχανία και έντονο άγχος μήπως οι άλλοι τον επικρίνουν και γίνει ρεζίλι.
Ειδική φοβία: το άτομο φοβάται συγκεκριμένα αντικείμενα (π.χ κάποιο ζώο, το αίμα, τις ενέσεις κα) ή καταστάσεις (όπως το ύψος, το αεροπλάνο, τους κλειστούς χώρους, το θάνατο κα).
Σε κάθε περίπτωση που το άτομο νιώθει έντονο και υπερβολικό φόβο, ο οποίος δυσχεραίνει τη λειτουργία της καθημερινότητάς του και τον αναγκάζει να βιώνει δυσάρεστα συναισθήματα είναι σκόπιμο να ζητείται η συμβουλή ειδικού.
Πώς μπορεί να με βοηθήσει ο ψυχολόγος να αντιμετωπίσω τις φοβίες μου;
Με τη βοήθεια ενός ψυχολόγου, στα πλαίσια της κατάλληλης θεραπευτικής προσέγγισης (ενδείκνυται η γνωσιακή συμπεριφορική θεραπεία), το άτομο μπορεί να αναλύσει αυτό που του συμβαίνει την ώρα που φοβάται. Συνειδητοποιεί κατ΄αρχήν τι είναι αυτό που φοβάται, πώς νιώθει εκείνη τη στιγμή, με ποιο τρόπο αντιδρά το σώμα του, πώς συμπεριφέρεται και τι αποφεύγει. Αναλύοντας τον τρόπο που αντιλαμβάνεται το αγχογόνο γεγονός, το μηχανισμό που τον πυροδοτεί και τη σύνδεσή του με ενδοψυχικές συγκρούσεις και τις βαθύτερες πεποιθήσεις του, φτάνει σταδιακά (συστηματική απευαισθητοποίηση) να εκτίθεται στο φόβο χωρίς να νιώθει πλέον ότι απειλείται.